Glony

1. Skąd się wzięły glony ?
2. Kontrola nad ilością glonów
3. Rodzaje glonów
   • Sinice
   • Okrzemki
   • Pędzle, brody na roślinach
   • Zielenice - plamki
   • Zielony zakwit wody
   • Zielone nitki
   • Mętna woda
   • Mleczna, nieprzezroczysta woda

Skąd się wzięły glony ?

Tak naprawdę słowo "glony" oznacza wielu różnych grup systematycznych - jak bakterie, zielenice, okrzemki, krasnorosty. Wiele z nich to najbardziej
prehistoryczne ze spotykanych na codzień organizmów - istniały już miliony lat wcześniej nim pojawiły się pierwsze wyżej zorganizowane rośliny. Dlatego też doskonale się czują w różnych niesprzyjających innym organizmom warunkach i pojawiają się w nadmiarze zawsze tam, gdzie równowaga w akwarium jest zachwiana. W optymalnych warunkach przegrywają jednak w konkurencji z roiślimnami. Ich nadmiar jest najczęściej symptomem awarii w zbiorniku lub niewłaściwej opieki.

Brak równowagi w akwarium zwykle oznacza albo nadmiar związków azotu lub fosforu, pochodzących z przemiany materii ryb (w wypadku przerybienia) albo brak (lub znaczny nadmiar) któregoś ze składników koniecznych do rozwoju roślin, co jest skwapliwie wykorzystywane przez glony, a ich rozwojowi zwłaszcza sprzyja intensywne oświetlenie.

Glony właściwie są obecne w akwarium przez cały czas. Są przynoszone z rybami, roślinami, wodą z kranu, nawet unoszą się w powietrzu. Nie można się ich całkowicie pozbyć, zresztą byłoby to niecelowe. Niektóre z nich są (w ograniczonych ilościach) dekoracyjne, wiele z nich jest pożytecznych - niektóre oczyszczają wodę ze szkodliwych związków, inne znów przetwarzają związki nieprzyswajalne przez rośliny w cenną pożywkę. Niektóre wręcz są konieczne w zbiorniku, stanowiąc cenne uzupełnienie diety ryb (dotyczy to szczególnie akwariów pozbawionych roślin).

Kontrola nad ilością glonów

Utrzymanie zasiedlanie glonami na pożądanym poziomie to przede wszystkim utrzymanie równowagi w zbiorniku od samego jego założenia. Bardzo ważne jest właściwe, stopniowe zwiększanie obsady i dbałość o zachowanie w akwarium równowagi biologicznej w czasie jego normalnego funkcjonowania - a więc przede wszystkim regularna częściowa wymiana wody, nieprzekarmianie ryb, nie przerybianie i prawidłowe oświetlenie.

Środki wspomagające kontrolę populacji glonów to:

• Wprowadzenie do akwarium "glonojadów" - metoda najczęściej stosowana.
• Lampa UV (sterylizator UV); lampa taka, przeważnie zainstalowana w obiegu powrotnym wody z filtra, jest bardzo dobrym środkiem wspomagającym przy wielu chorobach pasożytniczych, zwalczaniu glonów, pierwotniaków, infekcjach bakteryjnych i grzybicznych. Światło zakresu UVC zabija większość niepożądanych w wodzie "zanieczyszczeń" biologicznych i pozwala zachować w wodzie sterylne warunki. Jest bardzo niebezpieczne dla oczu.
• preparaty chemiczne - tylko jako ostatecznosć, gdyż w takim wypadku nigdy nie możemy mieć pewności jakie będą uboczne skutki stosowania - a mogą być najróżniejsze, od zahamowania wzrostu roślin poprzez zniszczenie filtra biologicznego aż do rozwinięcia się innych, konkurencyjnych glonów.

Rodzaje glonów

Sinice

Inaczej cyjanobakterie, tworzą na roślinach i wystroju niebiesko-zielono-czarny nalot, czasem o nieprzyjemnym zapachu. Są one najbardziej niebezpiecznym rodzajem inwazji glonów.

Przyczyny. rozkładające się, niezjedzone resztki pokarmów (zwłaszcza suchych); wysoki poziom związków azotowych na skutek przerybienia ze zbyt rzadką wymianą wody.

Zwalczanie. W zasadzie jedyną dobrą metodą na sinice jest niedopuszczenie do ich rozwoju... Jeśli jednak już się pojawią, przede wszystkim trzeba ograniczyć obsadę, ograniczyć karmienie, nie dopuszczać do "zarośnięcia" podłoża resztkami pokarmu, zachować czystości w akwarium i często podmienieć wodę. Codzienne mechaniczne usuwanie i odsysanie pozostałych w wodzie kłaczków może wystarczyć do zlikwidowania inwzji, zwłaszcza, jeśli zaatakowane jest jedynie podłoże. Lecz metoda ta nie daje pewności pozbycia się intruzów. Dlatego czasem lepszą metodą jest likwidacja zbiornika, wyrzucenie wszystkich roślin, wyszorowanie ozdób i umycie podłoża, dezynfekcja bielinką. Inną skuteczną metodą jest dawka erytromecyny (2-5 mg/L), przez 6-7 dni, stosowana na noc, ponieważ lek jest rozkładany przez światło. Jest to stosunkowo bezpieczny dla ryb antybiotyk, jednak Uwaga ! po zastosowaniu erytromecyny bezwzględnie trzeba codziennie, przez kilka dni w dużych ilościoach zmieniać wodę w akwarium, wzburzając przy tym dno, a do filtra włożyć bardzo gęstą gąbkę. W przeciwnym wypadku rozkładające się szczątki glonów mogą szybko doprowadzić do śmierci całą obsadę akwarium.

Okrzemki

Brunatny nalot na szybach, wystroju, liściach. Nie są bardzo groźne, ale w dużym natężeniu mogą powodować obumieranie roślin.

Przyczyny. Zbyt wysokie stężenie związków azotu i fosforu w wodzie przy jednoczesnym słabym oświetleniu zbiornika, pojawiają się także w "niestabilnej" wodzie w trakcie uruchamiania zbiornika.

Zwalczanie. Zwykle wystarczy zetrzeć nalot z szyb i roślin, usunąć najbardziej porażone liście i zwiększyć oświetlenie zbiornika.

Pędzle, brody na roślinach

Krasnorosty, mogą to być albo krótkie ok. 0.5-1 cm "pędzelki" na brzegach liści (Audouinella) lub długich ok. 2-3 cm pasm, tworzące "brody" na liściach roślin (Compsopogon).

Przyczyny. Woda o dużym stężeniu nawozów mineralnych i związków azotowych. Glony Audouinella pojawiaja się głównie w miejscach gdzie występuje wyraźny prąd wody.

Zwalczanie. Usuwać najbardziej zarażone liście, zwiększyć ilość lub częstotliwość wymiany wody, ewentualnie zredukować obsadę. Zastosowanie dawkowania CO₂ pomaga w ich zwalczaniu, są one również zjadane przez niektóre zwierzęta: glony Audouinella przez niektóre ślimaki z rodziny Pomacea, zaś Compsopogon przez rybkę Crossocheilus siamensis, nazywaną czasem "kosiarką".

Zielenice - plamki

Zielonkawy nalot na szybach, wystroju, liściach. Są w zasadzie wskaźnikiem korzystnych warunków wodnych i nie są szczególnie szkodliwe, ale w dużym natężeniu mogą powodować obumieranie roślin. W akwariach bez roślin są wręcz pożądane, gdyż rozkładają produkty przemiany materii ryb na mniej szkodliwe związki azotu.

Przyczyny. Należą właściwie do stałego "wystroju" akwarium, pojawiają się zwłaszcza w trakcie uruchamiania zbiornika.

Zwalczanie. Zwykle wystarczy zetrzeć nalot z szyb i roślin, usunąć najbardziej porażone liście. Są też chętnie zjadane przez większość popularnych glonojadów.

Zielony zakwit wody

Woda staje się zielona i nieprzezroczysta. Może to być spowodowane nieszkodliwymi zielenicami (żółto-zielone) lub sinicami (niebiesko-sielone) wydzielającymi do wody substancje toksyczne dla ryb.

Przyczyny. Zbyt wysokie stężenie związków azotu, zwykle spowodowane zbyt liczną obsadą przy zbyt słabej wydajności filtra i/lub niedostatecznej ilości roślin, zwłaszcza w jasno oświetlonych zbiornikach.

Zwalczanie. By nie dopuścić do kolejnej inwazji należy zmniejszyć ilość ryb, być może zainstalować wydajniejszy filtr, ewentualnie skrócić czas oświetlania akwarium. Aby usunąć glony może wystarczyć włożenie do filtra bardzo drobnego wkładu filtrującego (zwykła gąbka nie wystarczy), wkład ten trzeba czyścić co 1-2 dni. Dobrym rozwiązaniem dla akwariów bez roślin jest zastosowanie filtra diatomowego. Można filtrację wspomagać za pomocą chemicznych środków przeciwko zakwitowi wody stosowanych w sadzawkach i oczkach wodnych.

Zielone nitki

Zielona, ciągnąca się nawet na kilkanaście cm "wata". Są to również zielenice, świadczące o dobrych warunkach wodnych, przy jednoczesnym zbyt intensywnym oświetleniu (rośliny nie nadążają ze zużywaniem składników pokarmowych). Stanowią dobre uzupełnienie diety ryb piękniczkowatych, są chętnie zjadane przez Ameca splendens, a także Xenotoca.

Zwalczanie. Ograniczenie oświetlenia, usuwanie mechaniczne np. za pomocą szczoteczki do zębów.

Mętna woda

Woda staje się nieprzezroczysta, żółtawa lub zielono-bura. Może to być spowodowane zielenicami lub innymi grupami glonów.

Przyczyny. Najczęściej występuje w świeżo zakładanych zbiornikach w których nie został przeprowadzony prawidłowy rozruch. Spowodowane wysokim stężeniem związków azotowych w połączeniu z nieustabilizowana florą bakteryjną i niewystarczającą wydolnością filtra.

Zwalczanie. Dodać do filtra preparat bakteryjny, wykonywać częste niewielkie podmiany wody i monitorować poziomu związków azotowych. W razie przekroczenie dopuszczalnych stężeń - większa podmiana.

Mleczna, nieprzezroczysta woda

Białe lub żółtawe zmętnienie wody zwykle nie jest spowodowane glonami, ale albo "zakwitem" pierwotniaków, albo też uwalnianiem związków ze zbyt starego wkładu z węgla aktywnego (patrz w rozdziale -> Chemia wody).

Przyczyny. "Zakwit" pierwotniaków jest często spotykaną przypadłością w nowo zakładanych akwariach, do których zbyt szybko dodano zbyt wiele ryb. Bywa też skutkiem zbyt dużej podmiany wody (n.p. ponad 60%, co powoduje destabilizację zbiornika). Pierwotniaki nie są groźne dla ryb, a wręcz stanowią cenny pokarm, zwłaszcza dla narybku. Jednak ich nadmiar wygląda nieeststycznie, oraz może powodować znaczne obniżenie poziomu tlenu w zbiorniku i trudności w oddychaniu ryb (przyduchę).

Zwalczanie.Bardzo silne napowietrzanie akwarium i przez kilka dni ograniczenie do minimum karmienia ryb - lub wręcz nie karmienie ich wcale. Do filtra warto też włożyć bardzo gęsty wkład, o ile typ filtra na to pozwala, i codziennie ten wkład spłukiwać. Inna metoda to całkowite zaciemnienie akwarium na 2-3 dni i codzienna zmiana około 40% wody (metoda bardzo stresująca dla ryb). Metody bardziej radykalne, to zastosowanie preparatu Sera "Crystal" (do stawów ogrodowych) lub tzw. "wybielacza optycznego" (niezalecany, ponieważ niszczy nie tylko pierwotniaki i glony, ale również zabija bakterie w filtrze) - w tym wypadku też koniecznie do filtra włożyć gęsty wkład i codzienni go spłukiwać. Ostatnia w końcu metoda - to zastosowanie lampy UV.