« powrót

Testy akwarystyczne

  1. Jakie testy są najbardziej potrzebne
  2. Pożądane parametry chemiczne wody

Jakie testy są najbardziej potrzebne

Zestawy chemiczne do testowania wody są bezwzględnie potrzebne do kontroli jakości wody, a czasem do diagnozowania problemów.

  1. [ !! ] Absolutne minimum, to testy pH , NO3 i NO2 (ostatni jest potrzebny tylko przy rozruchu akwarium lub w wypadku awarii filtra).
  2. [ ! ] Następne w kolejności są testy GH, KH i NH3/NH4+, oraz, jeśli masz instalację dozującą dwutlenek węgla - ewentualnie test CO2.
  3. [ + ] Najrzadziej będziesz korzystał z testów O2, PO4, Fe2+ i Cu2+ - bo tylko w wypadku problemów z glonami i/lub roślinami, albo jeśli jesteś "maniakalnym ogrodnikiem". Testy na zawartość tych metali mogą być potrzebne również jeśli do akwarium wlewasz wodę mieszaną z wodą pochodzącą z filtra RO - jej skład może być dla roślin zbyt ubogi.

Pożądane parametry chemiczne wody

Orientacyjne zestawienie najważniejszych właściwości chemicznych wody
temperatura w zależności od gatunku ryb
pH w zależności od gatunku ryb, zwykle w niewielkich zakresach od 6 do 8
amoniak NH3 nie więcej niż 0.02 mg/L
azotyny NO2 nie więcej niż 0.1 mg/dm3
azotany NO3 nie więcej niż 0.1 mg/dm3
twardość węglanowa KH w zależności od gatunku, zwykle nie mniej niż 3°n
twardość ogólna GH w zależności od gatunku, zwykle w niewielkich zakresach od 5°n do 30°n
dwutlenek węgla CO2 nie więcej niż 10 mg/L (konieczny dla roślin)
tlen O2 nie mniej niż 3 mg/L dla ryb tropikalnych, 5 mg/L dla zimnolubnych
żelazo Fe2+ 0.1 - 0.5 mg/L
zasolenie w zależności od gatunku, dla ryb wód słodkich zwykle nie więcej niż 0.5-1.0 mg/L

Kwasowość/zasadowość wody - pH

Wskaźnik pH<7 oznacza wodę kwaśną, pH>7 - wodę zasadową. PH ma skalę logarytmiczną o podstawie 10 - oznacza to, że różnica o 1 stopień pH odpowiada 10-cio krotnie większemu (lub mniejszemu) stężeniu w wodzie jonów zasadowych OH- lub kwasowych H+.

Nawet niewielkie wahania pH są dla ryb groźne. W Polsce, w kranach najczęściej mamy wodę o pH zbliżonym do 7.5 . Test ten jest szczególnie ważny, ponieważ pH w ciągu doby zmienia się na skutek oddychania i przemiany materii roślin - rano jest niższe, wieczorem będzie wzrastać. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do zatrucia ryb na skutek dekalcyfikacji biogenicznej. Ponadto w pH kwaśnym amoniak będzie miał postać jonów amonowych, które nie są dla ryb najgroźniejsze. W pH zasadowym jony te zmieniają się w roztwór znacznie groźniejszego amoniaku. Ilość amoniaku w wodzie powinna zawsze wynosić niemalże 0 mg/dm3, jednak w wypadku problemów z filtrem, czy w przypadku przerybienia, przy wysokim pH ryby będą w większym niebezpieczeństwie niż w wodzie kwaśnej, czyli przy niskim pH.

Zawartość azotanów - NO3

Poziom azotanów w zbiorniku stale rośnie, są one bowiem końcowym produktem cyklu azotowego i jedyną metodą ich usuwania jest częściowa wymiana wody. Ilość NO3 w akwarium nie powinna przekraczać 25 mg/dm3, za dobre dla ryb warunki można uważać poziom 10-15 mg/dm3. Nadmiar azotanów nie tylko jest dla ryb uciążliwy i zwiększa podatność na choroby, ale również upośledza je w rozwoju.

Jeśli masz odpowiednio wydajny filtr, kilka roślin (w zbiorniku typu Malawi, Tanganika roślin prawdopodobnie nie będzie), nie masz przerybienia, i pamiętasz o regularnej wymianie wody - poziom azotanów nie będzie się podnosił powyżej dopuszczalnych wartości. Jeśli jednak się podniesie, to znaczy, że coś w zbiorniku jest nie w porządku.

Zawartość azotynów - NO2

W dojrzałym zbiorniku poziom NO2 nie powinien nigdy przekroczyć 0.1 mg/dm3. Poziom powyżej 0.5 mg/dm3 jest bardzo groźny dla ryb, a dla wielu już zabójczy. Podwyższony poziom NO2 wystąpi podczas uruchamiania akwarium - dopiero kiedy spadnie do około 0.1 mg/dm3 przyjmuje się, że można włożyć do wody kolejną partię ryb.

Amoniak / jony amonowe - NH3 / NH4+

Test ten przydatny będzie w trakcie uruchamiania zbiornika, choć można się bez niego obejść o ile będziesz miał test na azotyny. Test ten przydaje się również w wypadku nagłej katastrofy w akwarium - może pozwolić odgadnąć (lub wykluczyć) przyczyny nagłego śnięcia ryb.

Testy mierzą "łączną" ilość amoniaku i jonów amonowych. Jadnak to, czy w akwarium znajduje się silnie trujący amoniak (NH3) czy też względnie nieszkodliwe jony amonowe (NH4+) zależy od pH wody i od jej temperatury. W wodzie kwaśnej i/lub niższej temperaturze większa część związku występuje w postaci jonów amonowych, przy wyższym pH i/lub temperaturze większa część zamienia się w amoniak.

Poziom amoniaku w akwarium powinien zawsze wynosić 0. Jeśli jednak masz akwarium o wodzie kwaśnej lub temperaturze poniżej 25°C - możesz dopuścić niewielkie (do ok. 0.1 mg/dm3) ilości jonów amonowych.

Twardość ogólna - TwO (czyli GH)

W Polsce twardość wody mierzymy w skali °n - stopni niemieckich. 1 °n odpowiada 10 mg CaO /dm3 (nie znaczy to, że twardość ogólną powodują wyłącznie związki wapnia). Jeśli jesteś ograniczony finansami i nie zamierzasz modyfikować twardości wody - test ten nie jest cały czas potrzebny, wystarczy, jeśli pożyczysz od kogoś i raz zmierzysz twardość wody w kranie, a po jakimś czasie twardość wody odstałej w zbiorniku. Jeśli będziesz regularne robił podmianę wody, twardość będzie się utrzymywała na mniej-więcej stałym poziomie. Jeśli jednak będziesz tylko dolewał wody która odparowała (nie wolno tego robić !) nie tylko będzie stale rosło stężenie azotanów, ale również twardość wody.

Twardość węglanowa - TwW (czyli KH)

Tego testu będziesz potrzebował tylko jeśli hodujesz i chcesz rozmnażać rybki wymagające do tarła niskiej twardości węglanowej (skalary, pielęgniczki Ramireza), lub jeśli sztucznie uzupełniasz w wodzie niedobory CO2. Twardość węglanowa działa jak bufor dla dwutlenku węgla, zabezpieczając przez nadmiernym spadkiem pH. Jeśli KH jest mniejsza niż 4°n nawet niewielki nadmiar CO2 będzie powodował zakwaszenie wody które będzie już niebezpieczne dla obsady.

Rozpuszczony tlen - O2

Maksymalna ilość tlenu w wodzie
temp. O2 mg/L
10°C 10,9
15°C 9,8
20°C 8,8
25°C 8,1
30°C 7,5
35°C 7,0

W ciągu dnia ryby oddychają (pochłaniaja tlen i wydalacją CO2), zaś rośliny tlen produkują, w niewielkim stopniu też oddychając. W nocy oddychają zarówno ryby, jak i rośliny. Powoduje to znaczne, dużo większe niż w naturze (ze względu na rozmiary zbiornika) wahania ilości tlenu w wodzie, co może prowadzić do duszenia się ryb nad ranem, jeśli cały tlen zawarty w wodzie jest zużyty.

W wodzie może rozpuścić się tylko ograniczona ilość tlenu, malejąca ze wrostem temperatury (patrz w tabeli). W naturze rybom wystarcza 3-5 mg O2 na litr (w zależności od gatunku i klimatu pochodzenia ryby). W akwarium tlenu musi być znacznie więcej, ze względu właśnie na wahania dobowe, a także ze względu na zwykle znacznie wyższy niż w naturze poziom związków azotowych - co powoduje zwiąkszone zapotrzebowanie na tlen.

Związki fosforu - PO4

Związki fosforu stanowią po związkach azotu kolejny produkt przemiany materii ryb. W nadmiarze są one szkodliwe dla ry oraz powodują lawinowy rozrost glonów, w niewielkich ilościach są potrzebne roślinom. Stężenie fosforu w akwarium nie powinno przekraczać 10 mg/dm3, za ilość normalną należy uznać 0.5-1 mg/dm3.

Ilość żelaza - Fe2+

Niedobory żelaza są najczęstrzą (prócz braku światła) przyczyną żółknięcia i gnicia liści roślin wodnych. Żelaza dostarczać można przez regularną podmianę wody , lecz jeśli w wodzie wodociągowej będzie go za mało (i najczęściej jest) - niezbędne będzie odpowiednie nawożenie. Za wskazaną należy uznać ilość około 0.1 mg/dm3 lub powyżej, nie więcej jednak niż 0.5 mg/dm3. Nadmiar żelaza, podobnie jak nadmiar miedzi może być dla ryb toksyczny (na szczęście przypadek nadmiarów żelaza neleży do rzadkości). Ponadto, nadmiar żelaza może spowodować w akwarium plagę glonów. Z żelazem jest też taki problem, że postać przyswajalna dla roślin to tylko żelazo dwuwartościowe, które w akwarium bardzo szybko utlenia się do Fe3+, zupełnie nieprzydatnego. W pewnych ilościach żelazo w postaci łatwo przyswajalnych chelatów jest do wody wydzielane przez niektóre glony.